خانه شیشه ای
خانه شیشه ای – نیوکانون کانکتیکات – ۱۹۴۹
آنچه موجب شهرت و اقتدار جانسون گردید، طراحی خانه زیبا ولی ساده ای بود که نه تنها
بعنوان کاری اصیل و واقعی در معماری بلکه به عنوان شاهکار معماری و کاری فوق العاده
در رده معماران بزرگ کلاسیک شناخته شد.
ایده این کار به ۱۰ سال قبل تر باز می گشت، زمانی که جانسون و میس با هم در مورد
ساختمانی کاملاً شیشه ای و امکان ساخت آن به بحث نشسته بودند. از این منظر، شاید
جانسون این طرح خود را مدیون میس باشد و حتی به عقیده برخی این کار وی تقلیدی از
طرح Fransworth می باشد که در سال ۱۹۵۰ در پلانو ایلینویز، در کنار رودخانه فاکس
اجرا گردید. از طرفی، این طرح به خاطر بکارگیری و استفاده از فضای باز و تساوی
موقعیت ها نکات مشترکی با خانه چمنزار رایت دارد.
خانه شیشه ای ملهم از طرح ماله ویچ ۱۷۸۰ و آرامگاه نیوتن لدوکس است.
در این بنا سطوح بالای سر، سطوح عمودی، نحوه رسیدن به بنا و فضاهای زیر مجموعه
فضایی بزرگ تر، همگی قابل تعمق و بررسی هستند. طبق بیانات خود جانسون، استوانه
سرویس بهداشتی از طرح ماله ویچ الهام گرفته شده است. این استوانه آجری اشاره به
معماری سنتی آمریکا دارد. فضای خانه به ۶ بخش تقسیم شده که مبلمان خانه، تعریف
کننده المان های سطوح و فضاهای عملکردی می باشند. در این بنا تقریباً هیچ دیواری
وجود ندارد و سطح بام اصلی ترین عنصر تعریف کننده فضاست که فرم ها و زیر فضاهای
زیرین خود را سازمان دهی می کند. این بنای دلپذیر در میان باغی خصوصی واقع شده و
احتمالاً هیچ فضای معماری محصور دیگری نمی تواند سیالیت و سبکی این خانه را داشته
باشد. در وصف این خانه عنوان شده، در مبلمان فضای داخلی دقت کنید، بی جهت نیست که
آن را خانه بی پایان نامیده اند. ساخت این بنا دو سال طول کشید و اگر چه به سبک و
سیاق میس و ندروهه بود، ولی حتی خود میس هم قادر به طراحی وساخت چنین بنایی نبود.
جهت ورودی به باغ به گونه ای است که از حریم خانه دور بوده و خانه دیده نمی شود.
خانه شیشه ای (به عنوان بخش خصوصی) از سمت خانه مهمان به خوبی قابل مشاهده است. در
واقع این خانه باز، حالت نمایشی از یک زیباروی در لباس بدن نما، در سالنی زیبا را
دارد که مجذوب کننده چشم ها است. بدین ترتیب هیچ وقفه ای از عدم حضور جانسون پدید
نمی آید.
جانسون در سال های بعد مجموعه های دیگری به این سایت اضافه کرد؛ چرا که فضای باغ
مانند او گنجایش طرح های دیگر وی را نیز داشت. برخی از فضاهای تعریف شده در سایت
عبارتند از: ورودی، پارکینگ، خانه مهمان، مجسمه و خانه شیشه ای. خانه مهمان را در
۱۹۵۳، کلاه فرنگی در دریاچه کنار املاکش را در ۱۹۶۲ و گالری مجسمه را در ۱۹۷۰ به
مجوعه اش افزود.
Mr. Johnson with his Glass House in July, 1949 in New Canaan
وی شیشه را مظهر پاکی، صافی، زلالی و نرمی می دانست و این طرز تفکر، از خلال
کارهایش، به ناظر نیز القا می شود. در ساخت خانه و بناهای عمومی وی، شیشه نقش عمده
ای در میان مصالح ساختمانی داشت و در این کار شهرت جهانی پیدا کرد. او در طول ۷-۶
سال یکسری از خانه ها با تنوع های گوناگون و در همان سبک و سیاق خانه شیشه ای ساخت.
مجله رکورد در سال ۲۰۰۰ خانه شیشه ای وی را در میان ۱۰۰ بنای برتر قرن بیستم جای
داده است.
Philip Johnson outside the Glass House in 1998
خانۀ شیشه ای که فلیپ جانسون برای خود طراحی کرده بود،مفهوم خانه را به طور کاملا
متفاوت جلوه می دهد.در این بنا دیوارها به پنجره تبدیل می شوند، محرمیت زندگی خصوصی
از بین رفته است و کاملا از بیرون نمایان است. با این همه، خانۀ شیشه ای قابل سکونت
می باشد؛ چرا که تنها یک نفر در آن زندگی می کند و محیط اطراف آن نیز پر از درخت
بوده و کاملا حفاظت شده است. این خانه که ظاهرا تنها از هوا ساخته شده است از نظر
معماری، وضوح طرح و نقشه آن، تا حدودی بی همتاست. خانۀ شیشه ای تنها یک اتاق ۱۰ در
۱۶ است و در داخل دارای یک حجم استوانه ای دودکش مانند آجری، می باشد که ازآجری
ساختمان برآمده و در داخل قفسی از جنس شیشه و فولاد قرار گرفته است. همانطورکه در
شکل هم دیده می شود یک نوار فولادین دور تا دور دیوارهای شیشه ای بنا،در ارتفاع
معینی، پیچیده شده و با چسبندگی خاصی که به وجود آورده، اجزای این خانه را هم سوار
کرده است. دیوارهای متقابل کاملا متقارن بوده وهر یک در قسمت میانی، دری شیشه ای
دارند.
این خانه برفرازیک بلندی مسطح، در میان یک درۀ پر درخت و در همسایگی یک مهمانسرای
آجری با یک باغ پراز مجسمه قرار دارد. برای رسیدن به این بنا هیچ مسیر مستقیمی وجود
ندارد و بازدید کنندگان با رسیدن به یک جادۀ مالرو که در ابتدای آن یک دیوار آجری
مشاهده می شود و نیز با پیمودن مسیری با زاویۀ ۴۵ درجه به طرزی اریب به خانه می
رسند و هرگز به طور مستقیم و عمودی با خانه، مواجه نمی شوند.
در اینجا، اتاق به معنای واقعی آن وجود ندارد، اما اجزای معدودی که در داخل تعبیه
شده اند، نماینگر وجود اتاق هستند. راهروی ورودی در میان یک استوانۀ آجری و یک
آشپزخانۀ کم ارتفاع کوچک از جنس چوب گردو، قرار دارد. از این محل، سیر طبیعی فضاها
به یک نشیمن منتهی می شود که به وسیلۀ یک قالیچۀ سفید رنگ تعریف شده است. نشیمن،
دارای میز و اتاق استراحت شبیه به مبلمان میس وندروهه می باشد. استوانۀ آجری در
داخل شامل لوازم حمام بوده و دیوارۀ خارجی آن یک شومینه را در خود جای داده است. در
قسمت شمالی خانه و پشت اجاق، یک انباری از جنس چوب گردو وجود دارد که کار آن محافظت
از محل خواب و مطالعه است.
فیلیپ جانسون بعدها سبک بین المللی را رها نمود ولی هنوز خانۀ شیشه ای او، یک نمونۀ
ناب و شاخص از این سبک است.جانسون تصدیق می کند که ساخت این بنا را مدیون خانۀ
فرانسورس اثر میس وندروهه می باشد. این بنا در حال حاضر یک ملک شخصی است.
خانۀ شیشه ای هم مثل همۀ طرح های بزرگ، پروژه ی راحت و ساده ای به نظر می رسید ولی
واقعا ساده نبود. پنج سال تمام با مشکلات فنی و زیبا شناختی دست و پنجه نرم شد و
بلاخره آن شد که جانسون می پنداشت معماری باید به طرف آن برود امکان پذیر شد.
منبع: atlasy.ir
***********************
البته پس از آن چند نمونه ایده
گرفته از این طرح در سالهای بعد توسط اشخاص دیگر به اجرا در آمد که یکی از این
نمونه ها را در زیر می بینیم:
زندگی
در یک خانه شیشه ای چه احساسی را به شما القا می کند؟ باید اعتراف کنید که حس فوق
العاده ای است. خانه ای در ناکجا با دیوارها و سقف شیشه ای با منظره ای زیبا و دل
انگیز. برخی از مبلمانی که در این خانه چیده شده است مثل میز، پایه تخت و ... نیز
از جنس شیشه های شفاف ساخته شده است. این خانه شیشه ای کاری از طراحان "کارلو و
انیو" است که ست مبلمان نیز برای آن طراحی شده است. به این ترتیب کلکسیونی از وسایل
منحصر بفرد و لوکسی در یک خانه شیشه ای بوجود آمده است. بسیار زیبا است و چشم هر
بیننده ای را به خود جلب می کند.
